Tijmen B. Huurman
Huurman sloot zich al in 1940 aan bij de illegale Ordedienst. Hij werd op 1 september 1941 gearresteerd en overgebracht naar de Scheveningse gevangenis. In mei 1942 werd hij in het concentratiekamp Sachsenhausen gefusilleerd.
Tijmen Bastiaan Huurman werd op 14 december 1891 in Groningen geboren. Hij trouwde met Alida Prins. Zij kregen twee zonen en een dochter en woonden in Bussum in de Parklaan 8 en later in de Jacob Obrechtlaan 8. Tijmen werkte als ingenieur bij een groot aannemersbedrijf. Hij was in hart en nieren een organisator en maakte deel uit van de Ordedienst.
De Ordedienst (OD)
De Ordedienst, al kort na de capitulatie op 15 mei 1940 opgericht, was een van de belangrijkste illegale organisaties in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Deze organisatie bestond vooral uit beroeps- en dienstplichtige militairen, maar ook uit burgers die nooit in dienst waren geweest. Men verwachtte toen nog dat de Duitsers snel na de capitulatie Nederland weer zouden verlaten en dat er dan een ordedienst nodig zou zijn om de orde te bewaren en de geallieerden te helpen bij het machtsvacuüm dat dan zou ontstaan nadat de Duitsers waren vertrokken. Maar de Duitsers vertrokken niet...
Hierdoor veranderde de functie van de OD. Niet langer waren ze gericht op het bewaren van de orde, maar op het bieden van verzet tegen de Duitse autoriteiten. Dat deden ze op verschillende manieren: door het saboteren van Duitse treinverbindingen, telefoonkabels en spionage. Maar ook verzamelden zij informatie over de Duitsers die werd doorgespeeld aan de Nederlandse Regering in Londen.
De Duitsers kregen al snel in de gaten dat het ging om een grootschalige organisatie van minstens vierduizend leden, maar waarschijnlijk veel meer, die in staat was om gecoördineerde acties uit te voeren. Eind 1941 volgde dan ook een grote arrestatiegolf waarbij honderden leden werden opgepakt en vastgezet.
Nationaal Archief 20 nov. 1954
Gevangenschap
Tijmen hield zich binnen de OD vooral bezig met spionage. Hij werd al op 26 augustus 1941 in Amsterdam gearresteerd en overgebracht naar het Oranjehotel, de Scheveningse gevangenis.
Hoewel het bezoeken van gevangenen verre van eenvoudig was, slaagde zijn echtgenote erin om, zonder dat ze de daartoe benodigde papieren had, haar man een uur lang te spreken. Ook kon ze hem nog een krantenbericht overhandigen waarin stond dat een van hun zoons de Elfstedentocht had uitgereden.
Veel gevangen genomen OD-ers werden vanuit het Oranjehotel in maart 1942 vastgezet in Kamp Amersfoort. Vierentwintig van hen, waaronder Tijmen Huurman, werden overgebracht naar Maastricht.
‘Het Proces der 72’
Op 27 maart 1942 begonnen de Duitsers in hotel de Witte op de Amersfoortse Berg een proces tegen in totaal 86 verzetslieden. Dit proces is later bekend geworden onder de naam ‘Het Proces der 72’. De Duitsers deden alsof er sprake was van een eerlijk proces, maar niets was minder waar. Op 8 april 1942 werd het vonnis uitgesproken. Tot hun eigen grote ongeloof werden 72 van de 86 aangeklaagden ter dood veroordeeld. De meeste van hen waren lid van de Ordedienst, onder wie ook de Bussumse luitenant-kolonel Pierre M. R. Versteegh.
Hoofdingang van concentratiekamp Sachsenhausen. Von_Bundesarchiv Bild
Uiteindelijk werden negen van de 72 vonnissen omgezet in levenslange tuchthuisstraf.
Alle bij generaal Friedrich Christiansen, de Wehrmachts befehlshaber in Nederland, ingediende gratieverzoeken werden afgewezen.
De drieënzestig ter dood veroordeelden werden in zwaar bewaakte overvalwagens naar concentratiekamp Sachsenhausen-Oraniënburg gedeporteerd.
Op 3 mei 1942, werden zij samen met negen andere gevangenen, naar de ‘Schieβstand’ geleid en in groepen van ongeveer twaalf man gefusilleerd. Hun lichamen werden direct daarna gecremeerd.
Nationaal Archief 17 febr. 1955
Strijdmakkers
Ruim een week later, op 11 mei 1942, volgden nog 24 executies. Onder hen was Tijmen Bastiaan Huurman.
Of Huurman ook gevonnist is in ‘Het Proces der 72’ of elders moet nog nader worden uitgezocht. Wel is het aannemelijk dat Huurman en Versteegh elkaar gekend hebben. Beiden zetten zich, in hoge posities, vol in voor de Ordedienst en ze woonden letterlijk bij elkaar om de hoek. Huurman in de Jacob Obrechtlaan en Versteegh in de Burg. ’s Jacoblaan in Bussum.
Nationaal Archief 25 juni 1973
Familiedrama
Tijmen’s zoon Piet (Marinus Arnoldus) Huurman was na zijn eindexamen aan de Gooise HBS in Bussum scheepsbouw gaan studeren in Delft. Ook hij ging in het verzet.
Samen met vijf medestudenten werd hij opgepakt en beschuldigd van sabotage tegen de Wehrmacht en het plaatsen van een bom in een mijnenveger. Op 18 mei 1943, een jaar nadat zijn vader was vermoord werd Piet bij Fort Rhijnauwen in Bunnik gefusilleerd. Hij was 25 jaar.
De moed en de rust die zijn afscheidsbrief uitstraalde waren zijn moeder tot grote troost.
Weduwe Alida Huurman-Prins bleef jarenlang tevergeefs zoeken naar het lichaam van haar man. De as van haar zoon was in Duitsland terecht gekomen, maar teruggevonden en ruim tien jaar later herbegraven op de Erebegraafplaats Loenen. De as van haar man is nooit teruggevonden.
Eerbetoon
Bij de bouw van een naoorlogse wijk in Bussum Zuid is ervoor gekozen om negen straatnamen naar elf verzetsmensen te noemen. De T.B. Huurmanlaan is een daarvan.
Bronnen
- A.M. Cosquino de Bussy-van der Lelie. Het Proces der 72. IsGeschiedenis.
- In Bussum hebben straten namen… De Bussumse straatnamen verklaard. Uitgave van de Vereniging Historische Kring Bussum, 1995.
- Nationaal Archief
- Paul Schneiders, ‘Onvergetelijk Bussumers.’ Tadorna Media, 2012.
- Oorlogsbronnen Tijmen Huurman
- Oorlogsgravenstichting
- Traces of war
