Skip to main content

Cornelis van den Berg

1909 – 1943
1909 – 1943

Van den Berg was vakbondsman en oprichter van de Bussumse afdeling van de Communistische Partij Nederland. Hij werkte mee aan het drukken en verspreiden van het illegale Bussumse blad Het Compas. Hij werd verraden en op 18 februari 1943 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Vanwege zijn politieke gezindheid was er discussie of er wel een straat naar hem moest worden vernoemd.

 

Cornelis van den Berg werd op 23 december 1909 in Bussum geboren. Hij was getrouwd met de één jaar oudere Naardenese Fransina Eliza Rog en werkte als opticien. Cornelis was lid van de Metaalbewerkersbond en overtuigd communist. Hij was de oprichter van de afdeling Bussum van de Communistische Partij Nederland (CPN). Kort na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog kwam hij in de illegaliteit terecht.

Het Compas

Zijn verzetsactiviteiten richtten zich op het verspreiden van het illegale Bussumse blad Het Compas. De landelijk krant De Waarheid was in 1941 een kaderkrant, die in betrekkelijk kleine oplage verscheen. Plaatselijk werd de inhoud overgenomen of als leidraad gebruikt. Zo kwam Het Compas in Bussum tot stand. Samen met H. Fekkes en P. Edel verzamelde Cornelis het nieuws voor deze uitgave en gaf er commentaar bij.
Op verschillende plaatsten in Bussum en Naarden werd met een schrijfmachine het verboden werk verricht. De oplage bedroeg tussen de 100 en 250 exemplaren.

Verraad

Verraad leidde tot de arrestatie van de Compasgroep.
Op 8 juni 1942 werd Cornelis in zijn huis aan de K.P.C. De Bazelstraat 14 gearresteerd en aanvankelijk gevangen gezet in Amsterdam. Vanaf 15 februari 1943 zat hij in cel nummer 603 van het Oranjehotel in Scheveningen.
Op 18 februari 1943 is Cornelis, samen met zijn Compas-kompaan Hendrik Adriaan Johannes Breeman, op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. 

Op zoek naar zijn stoffelijk overschot

Net als de vrouw van Fokke Bleeker is de vrouw van Cornelis op zoek geweest naar zijn stoffelijk overschot. Misschien is dat de reden geweest dat zij zijn overlijden pas op 24 mei 1943 aangaf. Het lichaam van Van den Berg is net als dat van Van Breeman nooit gevonden. Er was sprake van dat Cornelis, samen met de op 24 februari 1943 gefusilleerde Amsterdamse kelner en communist Hendrik Molenkamp, zou zijn begraven op het Hollandse Kerkhof in Karlsruhe. Maar daar is, voor zover bekend, nooit een bevestiging van gekomen. 

Straatnamen

Toen in 1949 Bussumse straten naar plaatselijke verzetsstrijders werden vernoemd, was erin de gemeenteraad vanuit de katholieke fractie verzet tegen het vernoemen van een straat naar een communistische verzetsstrijder. Het was in de dagen van de Koude Oorlog met grote vrees en afkeer van alles wat riekte naar communisme.
Onder aanvoering van de liberaal Caron deelden de andere fracties die roomse mening niet en er werd toch een straat naar Cornelis van den Berg vernoemd. 

Bronnen

  1. In Bussum hebben straten namen… De Bussumse straatnamen verklaard. Uitgave van de Vereniging Historische Kring Bussum, 1995.
  2. Klaas Oosterom. Illegale bladen in Muiderberg, Muiden, Naarden en Bussum (deel 1), 11 mei 2022 
  3. Nationaal Archief
  4. Oorlogsbronnen
  5. Paul Schneiders, Buitengewoon Bussum deel 2. ‘Een villadorp in benarde tijden 1914 – 1945’. Boekhandel LOS BV, 2006.
  6. Paul Schneiders, ‘Onvergetelijk Bussumers.’ Tadorna Media, 2012.