50 jaar geleden: autoloze zondagen
Autoloze zondagen! De ouderen onder ons kunnen zich dat nog goed herinneren. De eerste was op 4 november 1973. Begin oktober dat jaar vielen Egyptische en Syrische strijdkrachten Israël binnen op Jom Kipoer, een joodse feestdag. Het Israelische leger was totaal verrast door het offensief en leed zware verliezen. Omdat de Verenigde Staten en vooral ook Nederland Israël actief ondersteunden, werd de olie-export naar deze landen volledig gestaakt. Het kabinet Den Uyl nam onmiddelijk allerlei maatregelen om op het gebruik van energie te bezuinigen. Er werd een aantal autoloze zondagen afgekondigd van 4 november 1973 tot en met 6 januari 1974, tien keer. De benzine werd bovendien gerantsoeneerd. Autobezitters kregen benzinebonnen die ze bij het tanken zouden moeten inleveren. Na de aankondiging daarvan ontstond onmiddellijk een hamsterwoede die soms tot gevaarlijke situaties aanleiding gaf. Foto's uit die tijd laten spelende en rolschaatsende kinderen en fietsende volwassenen op autowegen zien. Ook werden paardenkoetsen gebruikt. Een uitzondering gold voor bepaald autogebruik zoals van artsen, ambulances, taxi's en oudere kerkgangers.
Uiteindelijk bleek het allemaal mee te vallen. Van olieschaarste in Nederland bleek in feite geen sprake te zijn. Oliemaatschappijen bepalen de levering en niet olieproducerende landen. Nog nooit lag er zoveel olie opgeslagen in Europoort als juist tijdens de olieboycot! Toen de regering begreep dat de maatregelen weinig effectief en eigenlijk overbodig waren, werden de beperkingen opgeheven. Om het rijverbod op autoloze zondagen te omzeilen, waren automobilisten al op zaterdag gaan rijden om zondagavond laat terug te keren..In het weekend logeren bij familie of vrienden was overigens niet tot ieders genoegen. Er was ook ergernis over Duitsers die op zo'n zondag over de snelwegen raasden. Het benzineverbruik nam helemaal niet af. en ook de benzinedistributie mislukte. In de grensstreek reden automobilisten naar de buurlanden, waar benzine niet op de bon was. Veel mensen die toch al weinig reden, hadden bonnen over. En ten slotte werkten lang niet alle benzinestations in Nederland aan de rantsoenering mee. Ze leverden brandstof zonder bonnen. De regeling werd nog binnen een maand teruggedraaid. De Bussumse journalist Martin Rep schreef enkele jaren geleden een sfeervol verslag over de autoloze zondagen.
