Een vliegramp in Bussum

J.M. Ruijzendaal

Klik hier voor de pdf van dit artikell

Op donderdag 14 november 1957 omstreeks half één in de middag maakt op de Amerikaanse vliegbasis in Soesterberg een 25-jarige piloot zich gereed voor een oefenvlucht in zijn F100 Super Sabre gevechtsstraaljager. De piloot is de eerste luitenant Rezk Moses Mohamed, afkomstig uit Southampton in de Amerikaanse staat New York. Hij is een Amerikaan met Egyptische voorouders en verblijft al 4 jaar in Nederland.

In oktober 1956 vloog Mohamed met een Super Sabre boven de provincie Noord-Brabant toen hij door motorstoring gedwongen werd zijn vliegtuig te verlaten. Hij kwam ongedeerd neer terwijl zijn vliegtuig bij Oosterhout in het Wilhelminakanaal stortte.

Voor Rezk Mohamed is ook 1957 al enerverend geweest. Op 28 januari maakte hij vanaf de vliegbasis Eindhoven een oefenvlucht met een Thunderstreak straaljager. Boven Friesland moet hij wegens brandstofgebrek wederom per schietstoel zijn toestel verlaten. Hij kwam ongedeerd terecht in een weiland in de buurt van Sneek. Zijn straaljager stortte in het IJsselmeer. In oktober vindt een heel wat prettiger gebeurtenis plaats. Hij trouwt in Loosdrecht met de 18-jarige Nederlandse Willie Schouten.

Even na één uur stijgt Mohamed op. Hij is nauwelijks op 400 meter hoogte als rook en vuur zijn cabine binnendringen. Mohamed beseft dat hij op deze hoogte zijn schietstoel nog niet kan gebruiken. Hij klimt door naar grotere hoogten die hij boven Hilversum bereikt. In fracties van secondes doet hij dan het volgende: Hij waarschuwt via zijn radio de basis, zet zijn toestel in een koers richting IJsselmeer en verlaat voor de derde keer in 14 maanden per schietstoel zijn vliegtuig. Nog boven Hilversum verlaat hij de schietstoel en daalt hangend aan zijn parachute naar de grond. Mohamed maakt zich nog de meeste zorgen waar zijn schietstoel terecht zal komen. Hij is er van overtuigd dat zijn vliegtuig terecht zal komen in het IJsselmeer. De schietstoel komt terecht op het dak van het huis van de familie Edelstein in de Coehoornstraat in Hilversum en blijft daar aan de dakgoot hangen. (Ook een schietstoel komt aan een parachute naar beneden). Mohamed zelf landt op het dak van het rusthuis "Villa Carla" in Hilversum. Hij belt eerst zijn vrouw in Loosdrecht, zegt in enkele woorden wat er is gebeurd en belt daarna naar zijn basis.

Helaas maakt de Super Sabre zijn spookvlucht naar het IJsselmeer niet vol. Het vliegtuig raakt al meteen na het verlaten door de piloot in een duikvlucht naar de grond en stort neer op het terrein van de kolonel Palmkazerne in Bussum.

Om 10 over één lopen 4 net afqeloste militairen tussen twee nanschapsgebouwen door. Juist tussen deze twee gebouwen stort de straaljager met een enorme klap neer. De gevolgen zijn verschrikkelijk.De 4 jonge soldaten, J.A. Daalhuizen (20) uit Odijk, J. van Doesburg (19) uit Waardenburg, P.C. Voshol (21) en J. de Bruin (20), beiden uit Rotterdam, zijn op slag dood. Het neerstortende toestel  slaat een grote krater in de grond. Een vleugel van het toestel boort zich in het wachtlokaal van het gebouw en doodt de wachtmeester G.J. Eenkhoorn(20) uit Kampen. De tanks van de straaljager zaten nog bijna geheel vol met kerosine. Een vuurbal zet de twee gebouwen in brand. Brandende brokstukken van de straaljager en straatstenen vliegen honderden meters weg. Sommige brokstukken en straatstenen komen zelfs op de rijksweg naast de kazerne terecht waar hevig geschrokken automobilisten en andere voorbijgangers dekking zoeken in de berm. De heftigheid van de klap doet op de kazerne even alles verstommen maar dan doen oefeningen en militaire discipline zich gelden. Alles en iedereen komt aangesneld en wordt ingezet om gewonden te helpen en de branden te bestrijden. Ook de Bussumse brandweer arriveert spoedig met al zijn materieel.

Op de kazerne is ook aanwezig een burgerbeambte, de 45-jarige G. Schouten en schoonvader van Rezk Mohamed. Hij gaat op de klap af en herkent aan de brokstukken de straaljager als een Super Sabre. Hij weet dat zijn schoonzoon die dag een oefenvlucht met een Super Sabre moet maken. Schouten rent weer naar binnen en belt meteen zijn dochter in Loosdrecht. Die heeft net de hoorn neergelegd na het telefoontje van haar man. Schouten verneemt dus van zijn dochter dat de Super Sabre inderdaad het vliegtuig van zijn schoonzoon is maar dat deze ongedeerd is.

De Bussumse- en de kazernebrandweer zijn bijna 2 uur bezig voor men de brand meester is. Twee manschapsgebouwen hebben zware schade opgelopen. Nagenoeg alle ruiten van de kazerne zijn gesneuveld.De klap van de neerstortende straaljager is te horen geweest tot in Hilversum, Naarden en Huizen. De rookwolken van de daarop volgende brand zag men tot in Baarn en Muiden. Familieleden van  kazernepersoneel dat in de buurt van de kazerne woont komen hevig ongerust naar de kazerne toe. Daar rijden de ambulances en andere hulpvoertuigen af en aan. In totaal raken 14 militairen licht -en 1 militair ernstig gewond. De materieële schade aan de kazerne beliep ongeveer 300.000 gulden, voor die jaren een aanzienlijk bedrag.

Een commissie onder leiding van de Amerikaanse brigade-generaal J.E. Roberts doet een onderzoek naar de oorzaak van de ramp maar heeft deze niet kunnen achterhalen. Uiteraard neemt men ook in ogenschouw dat Mohamed voor de derde keer in nog geen anderhalf jaar tijd een straaljager à 3,5 miljoen gulden per stuk verspeelt, maar de commissie kan Mohamed geen enkele schuld aanrekenen en doet het af als louter toeval.

Goed bezien had het allemaal nog slechter kunnen aflopen. Als de straaljager op de kantine was gestort dan was de ramp helemaal niet te overzien geweest, de kantine zat op het moment van de ramp  boordevol met soldaten. Als de onbemande straaljager enige seconden langer had doorgevlogen dan was hij midden in Huizen neergestort.

J.M.Ruijzendaa1, Hilversum