Een beschrijving van Bussum uit 1845

Ina de Beer

Klik hier voor de PDF versie van dit artikel

 Onderstaande uiteenzetting over het dorp Bussum (Bussem, Buscum) is ontleend aan het  'Aardrijkkunde' woordenboek, jaar 1845, van de historie-bibliotheek van Tiel. Een in Bussum geboren, maar thans in Tiel wonend familielid stuurde het mij toe.

BUSSUM,
gem. in Gooiland, prov. Noord-Holland, arr. Amsterdam, kant. Naarden, palende N. aan Naarden, N.O. aan Huizen, Z.O. aan Laren, Z. aan Hilversum, Z.W. aan 's-Graveland.

Zij bevat het d. Bussum en eenige verstrooid liggende huizen, waaronder vijf buitenplaatsen, en onderscheidene zeer aangenaam gelegen en met smaak aangelegde optrekken, welke, om de gezondheid van den hoogen grond, door velen, van elders komende, worden betrokken. De oppervlakte beslaat ruim 604 bund. Men telt er 85 h. en ongeveer 740 inw., die vroeger meest hun bestaan vonden in de zanderijen, welke door hen met 10 schepen aan den gang gehouden werden; thans ook houden nog wel eenige inwoners zich daarmede bezig, maar meestal in de omstreken, aangezien bijna al het hooge land in de gemeente zelf reeds is afgezand en tot wei- en moesland aangelegd, zoodat nu ook de meeste ingezetenen zich door den landbouw het levensonderhoud verschaffen, terwijl tevens de omliggende landstreek, waar men vroeger niet dan bar zand zag, aanmerkelijk verfraaid is. Ook vindt men te Bussum eenen wind- korenmolen, eene scheepsbeschuit-bakkerij, eene zeepziederij, eene  verwfabrijk, 2 fabrijken in dweilgoed, paklinnen, dekken en vloerkleden, en acht kleederbleekerijen.

De R.K., van welke men er 680 aantreft, maken hier een statie uit, welke tot het aartspr. van Utrecht behoort, en door éénen Pastoor bedient wordt. - De Herv. die hier 60 in getal zijn, behooren tot de gem. van Blaricum-Laaren-en Bussum, en hebben ook te Bussum een kerkje. - Men heeft in deze gem. ééne school.

Het dorp Bussum, Bussem, Buscum of eigenlijk Laag-Bussum, ter onderscheiding van het voormalige Hoog-Bussum, ligt 4 uur O. ten Z. van Amsterdam, 1/2 uur Z. van Naarden.

De R.K. kerk, aan den H. Vitus toegewijd, is een klein, maar net gebouw, zonder toren doch met een zeer goed orgel. - De Herv. hebben hier een kerkje, dat vroeger een kapelletje was, hetwelk van binnen slechts 26 voet (8 ellen, 1 palm, 6 duim) lengte en 18 voet (5 ellen, 6 palm, 1 duim) breedte had. Dit kapelletje, waarin, naar men wil, sedert het jaar 1655 of 1656, geen dienst gedaan was, terwijl het eenen geruimen tijd tot bergplaats diende, is in het jaar 1850, door aanbouw, weder tot de openbare godsdienst-oefening ingerigt, en prijkt op den voorgevel met een torentje. - De dorpsschool, die in het jaar 1828 nieuw gebouwd is, wordt door een gemiddeld getal van 60 kinderen bezocht.

Te Bussum was het hoofdkwartier van DON FREDERIK VAN TOLEDO, toen hij, in het jaar 1572 Naarden belegerde. Ook werd aldaar, tusschen hem en eenige Gevolmagtigden van stadswege, het verdrag tot overgave der stad gesloten, hetwelk onmiddelijk daarna zoo trouweloos door hem verbroken werd. - Tijdens de belegering van Naarden, door den tegenwoordigen Luitenant- Generaal Graaf van den Bosch, in het jaar 1813, werden, in de nabijheid van dit dorp, onderscheidene batterijen opgeworpen, waarvan men hier en daar, tusschen de digte kreupelbosschen, nog de sporen vindt. Het wapen van Bussum bestaat in een wit veld, beladen met 5 boekweitskorrels, geplaatst twee, een en twee.

• Bussem (Hoog) voorm. d. in Gooiland, prov. Noord-Holland, zie Bussem (oud).
• Bussum (Laag;) d. in Gooiland, prov. Noord-Holland -zie Bussum.
• Bussum (oud) of Oud-Bussem, voorm. d. in Gooiland, prov. Noord-Holland, dat in zijnen tijd ook den naam van Hoog-Bussum droeg, en welks naam nog bewaard wordt in een buitengoed, gem. en 1/2 uur N.O.van Huizen, kanton en 1/2 uur 0. ten Z.van Naarden, gelegen.
• Bussumer-Eng, voorheen een heideveld, thans bouwland, met hakhout omgeven, in Gooiland, prov. Noord-Holland, gem. en ten N. van Bussum. Het beslaat eene oppervlakte van ruim 300 bund.